Вялікая Айчынная вайна (1941-1945 гг.)
22 чэрвеня 1941 года пачалася Вялікая Айчынная вайна. Ужо на чацвёрты дзень нямецкія войскі наблізіліся да Смаргоні. У музеі сабраны матэрыял аб акупацыйным рэжыме на Смаргоншчыне, цікавыя каштоўныя дакументы расказваюць аб падпольным і партызанскім руху. Яны перададзены ў музей былымі камандзірамі партызанскіх атрадаў Міхаілам Пятровічам Арэхавым і Мікалаем Мікалаевічам Міхайлюком, былым камісарам брыгады імя Суворава Васілём Уладзіміравічам Данавым. Толькі ў 1944 годзе прыйшло вызваленне.
Сведкі першых дзён вайны на Смаргоншчыне
У экспазіцыі “Вялікая Айчынная вайна” ( раздзел “Акупацыйны рэжым”) знаходзяцца экспанаты, якія былі перададзена ў музей 16.04.1998 жыхаркай вёскі Дубатоўка Смаргонскага раёна Казлоўскай.
Тут, каля вёскі Дубатоўка, 26 чэрвеня 1941 года быў збіты савецкі самалёт “ІЛ-4”, членамі экіпажа якога былі лётчык А.Вагін і стралок-радыст Віктар Табакоў. Віктар Табакоў быў цяжка паранены, яго схавалі і выхадзілі жыхары вёскі.
Часткі самалёта, які змог пасадзіць лётчык, былі разабраны мясцовымі жыхарамі. Вядро, лесвіца выкарыстоўваліся ў гаспадарцы.
Пасля вайны краязнаўцам Смаргоншчыны ўдалося ўстанавіць сувязь з Віктарам Табаковым , наведаць яго ў Маскве, дзе ён жыў пасля вайны. В.Ф.Табакоў неаднаразова быў на Смаргоншчыне і сустракаўся з жыхарамі вёскі Дубатоўка.
Вядро металічнае з савецкага самалёта “ІЛ-4”
(інв.№240).
Дыяметр дна 22 см.
Перададзена ў музей 16.04.1998 жыхаркай вёскі Дубатоўка Смаргонскага раёна Казлоўскай.
Лесвіца металічная з савецкага самалёта “ІЛ-4”
(інв.№ 241).
Лесвіца з 7 прыступак , яе вышыня 120 см.
Перададзена ў музей 16.04.1998 жыхаркай вёскі Дубатоўка Смаргонскага раёна Казлоўскай.
Частка крыла савецкага самалёта “ІЛ-4” ( інв.№ 243).
Памер: 23 см на 14 см.
Перададзена 09.07.1976 В.Ф. Табаковым краязнаўцам Смаргоні ў час сустрэчы ў Маскве.
Партызанскія рэліквіі
У экспазіцыі “Вялікая Айчынная вайна” (раздзел “Падпольны і партызанскі рух”) поўна і яскрава паказаны найбольш важныя падзеі падпольнага і партызанскага руху на Смаргоншчыне. Многія экспанаты перададзены ў музей непасрэднымі ўдзельнікамі партызанскіх дзеянняў, членамі іх сем’яў. Тут жа можна прачытаць успаміны аб партызанскай барацьбе, пазнаёміцца з партызанскімі выданнямі, убачыць рэчы партызанскага побыту.
Галерэя таксама змяшчае даследчыя работы вучняў па тэме, альбомы з фотаздымкамі, якія былі аформлены вучнямі ўстановы ў розныя часы.
Даведка, выдадзеная Арэхаву Міхаілу Пятровічу 16 лютага 1944 года (інв.№122).
Тэкст надрукаваны на тканіне белага колеру, памерам 12 см на 7 см.
Перададзена Арэхавым М.П. 04.04.1997.
Спіс партызан партызанскага атрада №2 брыгады імя Суворава, якія прынялі прысягу (інв.№ 124).
Папера, памер 17см на 21 см.
Перададзены Арэхавым М.П. 05.05.1997.
Знакі адрознення (самаробныя) партызан брыгады імя Суворава (інв.№ 298).
Знакі маюць выяву пяцікутнай зоркі, якая размешчана ў літары “С”. Выразаны з картону, абцягнуты тканінай чырвонага колеру.
Перададзены разам з аўтабіяграфічнымі матэрыяламі Арэхавым М.П. 19.10.1998.
Партызанскія выданні: сатырычная лістоўка, газета-плакат №129 “Раздавім фашысцкую гадзіну” (май 1944 г.), сатырычны лісток №4-5 “Партызанская дубінка” (7 чэрвеня 1942 г.) – інв.№ 90.
Сатырычная лістоўка надрукавана на шпалерах шэрага колеру.
Перададзены 15.01.1997 Мускай Таісіяй Канстанцінаўнай, дачкой Мускага Канстанціна Пятровіча, у доме якога (в.Ягадная) спыняліся партызаны брыгады імя Суворава.
Запальніца металічная (інв.№ 208) і люлька драўляная (інв.№ 334) камандзіра партызанскага атрада імя Фрунзе брыгады імя Будзённага Міхайлюка Мікалая Мікалаевіча.
Перададзены Міхайлюком М.М. 01.11.1998.
Палетка камандзіра партызанскага атрада імя Фрунзе партызанскай брыгады імя Будзённага Міхайлюка Мікалая Мікалаевіча ( інв. № 1313).
Памер сумкі: 22 см на 18 см. Выраблена са скуры, мае два аддзяленні; да задняй сценкі палеткі прышыты дзве пятлі з палосак скуры, з дапамогай якіх палетку насілі на плячавой дзязе. Зашпільваецца на тры металічныя кнопкі.
Перададзена сынам камандзіра Міхайлюком У.М. 13.07.2014
Лыжка металічная (№ 1282); даўжыня 16 см; знойдзена каля вёскі Малінавая Смаргонскага раёна
Перададзена выпускніком гімназіі Гваздовым Аляксандрам 10.01.2011.
Лыжка металічная (інв.№ 330); даўжыня 21 см; ручка ў форме рыбы.
Кружка металічная з ручкай (інв № 1270); ёмкасць 0,5 л, вышыня - 8 см, дыяметр дна 9 см.
Лыжка і кружка належылі Шурпо Мікалаю Карпавічу, байцу партызанскай брыгады імя Суворава.
Перададзены нявесткай Шурпо М.К. 11.03.2010.
Агітацыйныя лістоўкі са зваротам Штаба партызанскага руху да насельніцтва, моладзі Вілейскай вобласці ( інв.№ 121).
Перададзены Арэхавым М.П., былым камандзірам атрада імя Молатава партызанскай брыгады імя Суворава 04.04.1997.
Гімнасцёрка Данава В.І., камісара 2-ой партызанскай брыгады імя Суворава (інв. № 219).
Перададзена членамі сям’і Данава В.І. 04.04.1998.
Пісьмо начальніка асобага аддзела партызанскай брыгады імя Суворава Цывіркі Мікалая Пятровіча ад 24 снежня 1943 года сям’і (інв.№ 91).
Перададзена настаўніцай Укропенскай пачатковай школы Броўка Р.С. 15.01.1997.
Лісты з фронту
“Когда приходит почта полевая, солдат теплом далёким обогрет”, - спявалася ў адной песні ваенных часоў. Салдаты чакалі вестак з дому, а іх родныя амаль кожны дзень пыталіся ў паштальёнаў, ці ёсць для іх вестачка.
З пачаткам вайны ў краіне ўзніклі цяжкасці з забяспячэннем насельніцтва і арміі канвертамі, і няхітрай салдацкай прыдумкай сталі знакамітыя трохвугольнікі, ці бесканвертныя пісьмы. Складзенае трохвугольнікам пісьмо было зручным для прачытання ваеннай цэнзурай, але галоўнымі цэнзарамі былі самі салдаты, якія не хацелі распавядаць пра франтавыя цяжкасці і нягоды.
Яшчэ адзін від салдацкага пісьма – “сакрэтка”. Гэта быў ліст паштовай паперы без маркі, дзе пісаўся тэкст, затым ліст складваўся і склейваўся па краю. “Сакрэткі” былі ілюстраванымі.
Мелі распаўсюджванне і ілюстраваныя паштоўкі: агітацыйныя, віншавальныя, фотадакументальныя, пісьмы-падзякі.
Ваенна-палявая пошта была створана ўжо 1 ліпеня 1941 года, і за гады Вялікай Айчыннай вайны яна даставіла каля 6 мільярдаў экзэмпляраў карэспандэнцыі. У сакавіку 1943 года была ўведзена адзіная пажыццёвая нумарацыя ўсіх воінскіх частак, а з 1 красавіка 1943 года – пяцізнакавая сістэма воінскага адрасавання, якая дзейнічала і ў пасляваенны час.
У нашым народным музеі можна ўбачыць і прачытаць пісьмы, перададзеныя сем’ямі ўдзельнікаў ваенных дзеянняў.
Пісьмы з Германіі Саковіча Івана сям’і: ад 06.02.1945 і ад 18.02.1945 (інв. №79).
Пісьмо ад 06 лютага 1945 года напісана карандашом на аркушы паперы з канцэлярскай кнігі, выдадзенай у Берліне, што зразумела з надпісаў на нямецкай мове на гэтым аркушы.
Пісьмы перададзены 08.01.1997 членамі сям’і.
Частка пісьма Міхеева Арсенія Матвеевіча сям’і ( інв.№92).
Перададзена 15.01.1997 членамі сям’і.
Пісьмо-“сакрэтка” Залескага Барыса Гаўрылавіча жонцы Пелагеі Васільеўне ад 22.11.1944 ( інв.№ 1287).
Памеры: 14,5 см на 10 см. Папера жоўтая.
Перададзена 03.02.2011 Нявера Арцёмам, унукам Залескай П.В.
Пісьмо Цывіркі Мікалая ад 08.07.1941 сям’і ( інв. №91(1)).
Пісьмо напісана на двух сшыткавых лістках. Па зместу зразумела, што аўтар у гэты час знаходзіўся на тэрыторыі Беларусі, у раёне Полацка; у пісьме ўпамінаецца аб адбіцці наступлення “германцаў”.
Прыслана 15.01.1997 маці Мікалая Цывіркі - Еўдакіяй Савельеўнай.
Салдацкія дакументы
«Даўно вядома, як падманлівая і недасканалая чалавечая памяць бязлітасна размывае часам па макулінках, што ўносяць у забыццё спачатку другараднае, менш значнае і яркае, а затым і істотнае. Не зафіксаваная ў дакументах, не асэнсаваная мастацтвам гісторыя і гістарычны вопыт людзей вельмі хутка выцясняюцца з памяці чарадой бягучых спраў і падзей і назаўжды губляюцца з духоўнай скарбніцы народа».
Васіль Уладзіміравіч Быкаў, «Наша сіла і воля», 1985
Нельга не згадзіцца з вядомым беларускім пісьменнікам. Рэдкія дакументы з’яўляюцца асаблівай каштоўнасцю для гісторыі, а ў музеях – гэта ўнікальныя экспанаты.Калі чытаеш пажоўклыя лісткі чырвонаармейскіх кніжак, даведак аб удзеле ў баях, разглядаеш камсамольскія і ваенныя білеты, то перажываеш разам з іх уладальнікамі падзеі ваенных часоў.У народным музеі гімназіі вы можаце пазнаёміцца з такімі экспанатамі.
Чырвонаармейская кніжка Путырскага Сяргея Мікалаевіча (інв.№1157).
Папера пажаўцелая, па краях з падцёкамі; кніжка надарваная на месцы скраплення; скрэпка іржавая.
Перададзена 28.01.2007 дачкой Путырскай Л. С.
Ваенны білет Путырскага Сяргея Мікалаевіча ( інв.№1158).
Папера пажаўцелая, вугалкі лістоў загнуты; скрэпкі іржавыя.
Перададзены 28.01.2007 дачкой Путырскай Л.С.
Камсамольскі білет Карнілавай Елізаветы Пятроўны (інв.№1149).
Білет выдадзены ў маі 1944 года. Папера па краях з падцёкамі; скрэпкі іржавыя.
Перададзены 23.11.2006 дачкой Тарасевіч Т.А.
Камсамольскі білет Козела Анатолія Вікенцьевіча (інв.№1153).
Білет выдадзены ў чэрвені 1942 года. Папера па краяю з падцёкамі; край вокладкі адклеены; скрэпкі іржавыя.
Перададзены 10.01.2007 дачкой Тарасевіч Т.А.
Пасведчанне аб узнагароджанні чырвонаармейца Сераднякова Івана Ільіча значкамі “Отличный минёр” і “Отличный сапёр” (інв.161).
Выдадзена 30.09.1944. Папера жоўтая, зверху (па цэнтру) пашкоджана. Памер: 20,5 см на 10 см.
Перададзена 01.10.1997 членамі сям’і.
Даведка, выдадзеная гв.ст.сяржанту Сяргееву Аркадзю Мікалаевічу ў сакавіку 1945 года (інв.№ 76).
Даведка пацвярджае, што Сяргееў А.М. быў удзельнікам лістападаўскіх баёў 1944 года пры фарсіраванні Дуная ў складзе вайсковай часці 29488.
Папера жоўтая, па краях моцна пашкоджана, падклеена.
Памер: 15 см на 12 см.
Перададзена 06.01.1997 членамі сям’і.
Картачка ўліку ўдзельніка Вялікай Айчыннай вайны Карабана Івана Яўгеньевіча (інв.№ 234).
Бланк стандартны; памер: 21 см на 16 см; ніжні правы вугал пашкоджаны.
Перададзена 15.04.1998 настаўніцай Шэміс Ю.А.
Асабісты лісток па ўліку кіруючых кадраў ветэрана Вялікай Айчыннай вайны Сераднякова Івана Ільіча (інв.№162).
Лісток запоўнены на стандартным бланку з 4-х старонак, памер: 20 см на 28 см.
Папера пажаўцела; на згібах вельмі пашкоджана.
Тэкст чытаецца добра; змешчаны ўсе падрабязныя звесткі аб Сераднякову І.І. (у тым ліку і аб удзеле ў ваенных дзеяннях і ўзнагародах).
Перададзены 01.10.1997 членамі сям’і.
Напісана ўласнаручна…
Ветэраны Вялікай Айчыннай вайны часцей за ўсё не любяць распавядаць пра сябе, таму асабліва дарагія для нас дакументы, успаміны, дзённікі, напісаныя асабіста імі. Няхай гэта не мастацкі стыль, але скупыя і лаканічныя радкі дапамагаюць нам убачыць гісторыю жыцця канкрэтнага чалавека як частку гісторыі краіны, народа…
Аўтабіяграфія і дзённік Акуратнава Аляксандра Фёдаравіча, ветэрана Вялікай Айчыннай вайны (інв.№ 88).
Аўтабіяграфія напісана на лінаваным аркушы паперы памерам 28,5 см на 20 см; тэкст чытаецца добра.
Дзённік падзей Вялікай Айчыннай вайны, у якіх удзельнічаў Акуратнаў А.Ф., запісаны ў вучнёўскім сшытку на 4-х лістах.
Перададзены 15.01.1997 А.Ф.Акуратнавым.
Успаміны Арэхавай Марыі Іванаўны– партызана, ветэрана Вялікай Айчыннай вайны (інв.№ 309).
Успаміны напісаны на чатырох стандартных старонках з вучнёўскага сшытка ў клетку; тэкст чытаецца добра.
Перададзены 19.10.1998 М.І.Арэхавай.
Аўтабіяграфія Міхайлюка Мікалая Мікалаевіча– камандзіра партызанскага атрада імя Фрунзе партызанскай брыгады імя Будзённага, ветэрана Вялікай Айчыннай вайны (інв.№ 461 ).
Аўтабіяграфія напісана на аркушы паперы памерам 30 см на 21см; тэкст чытаецца добра.
Перададзена 05.10.1999 М.М.Міхайлюком.
Аўтабіяграфія Мускага Уладзіміра Пятровіча– партызана, ветэрана Вялікай Айчыннай вайны (інв.№ 1400 ).
Аўтабіяграфія напісана на чатырох стандартных старонках лінаванай аперы з вучнёўскага сшытка; тэкст чытаецца добра.
Перададзена 01.10.2019 У.П.Мускім.
Фотаздымкі ваеннага часу
Хуткае, моцнае і эмацыянальнае ўздзеянне на чалавека мае фатаграфія. Дзякуючы фотаздымкам мы ўяўляем сабе людзей, падзеі, час…
Ваенны фотаздымак займае асаблівае месца: ён перадае праўду вайну. У нашым музеі захоўваюцца рэдкія фотаздымкі ўдзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны. Гэтыя фотаздымкі, часцей за ўсё, зроблены не пад час ваенных дзеянняў, а ў перапынках паміж баямі і ваеннымі пераходамі. Кожны стараўся выглядаць на іх спакойным, нават вясёлым, бо гэтыя здымкі абавязкова дасылаліся родным. Дома яны зберагаліся, як святыні…
Фотаздымак Васільковай Людмілы Кірылаўны, удзельніцы Вялікай Айчыннай вайны ( інв.№ 158 ). Фотаздымак зроблены ў 1942 годзе; памер: 10 см на 7 см. Перададзены 28.09.1997 года Носавым Андрэем, унукам Л.К. Васільковай.
Фотаздымак Аністратава Васілія Серафімавіча, удзельніка Вялікай Айчыннай вайны (інв.№ 1123 ). Фотаздымак зроблены ў 1943 годзе; памер: 8,5 см на 6 см. Перададзены 13.06.2006 Сергіенка Паўлам Іванавічам, аднапалчанінам, ветэранам 3-га Гвардзейскага Сталінградскага механізаванага корпуса.
Фотаздымак Сяргеева Аркадзія Мікалаевіча, удзельніка Вялікай Айчыннай вайны (інв.№ 74). Фотаздымак зроблены ў 1941 годзе; памер: 14 см на 10 см. Перададзены 06.01.1997 Т. Сяргеевай.
Фотаздымак Акуратнава Аляксандра Фёдаравіча, удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, з сябрам (імя невядома, на здымку – справа) (інв.№ 83). Фотаздымак зроблены 05.06.1943 года ў г.Юхноў Калужскай вобласці; памер: 8,5 см на 5,5 см. Перададзены 08.01.1997 Акуратнавым А.Ф.
Фотаздымак Акуратнава Аляксандра Фёдаравіча, удзельніка Вялікай Айчыннай вайны, з сябрам (імя невядома, на здымку – справа) (інв.№ 83). Фотаздымак зроблены 05.06.1943 года ў г.Юхноў Калужскай вобласці; памер: 8,5 см на 5,5 см. Перададзены 08.01.1997 Акуратнавым А.Ф.
Вызваленню Смаргоні прысвячаецца
Исторический город,
Наша чудо-Сморгонь!
Это гордость и слава,
Наша память и боль!
Проходили кровавые под Сморгонью бои,
Не отдали врагам здесь ни пяди земли.
Я помню Сморгонь,
Беспощадный был бой.
И Победа была так близка.
Сколько их не вернулось домой…
И лежат под плитой обелиска.
Гэтыя вершы напісаў Хейфец Якаў Маркавіч, гвардыі старшына, санінструктар 7-й гвардзейскай механізаванай брыгады, ўдзельнік вызвалення Смаргоні 4 ліпеня 1944 года.
Фотаальбом, прысвечаны Герою Савецкага Саюза Азі Ахадавічу Асланаву, генерал-маёру танкавых войск, камандзіру 35-й танкавай брыгады, якая вызваляла горад маргонь у ліпені 1944 года (інв.№ 1118).
Памер альбома: 25 см на 19 см; у ім размешчаны: 41 фотаздымак, праграма канферэнцыі “Легендарный генерал”, ксеракопіі дакументаў.
Перададзены 07.06.2006 сакратаром Савета ветэранаў 3-га ГСМК Рудчанка Ю.І., палкоўнікам у адстаўцы.
Рукапіс кнігі “В разгар белорусского лета” Цвяткова Мікалая Васільевіча, удзельніка вызвалення Смаргоні, начальніка штаба 7-й гвардзейскай механізаванай брыгады 3-га ГСМК, гвардыі падпалкоўніка, з аўтографам аўтара ( інв № 751).
Памер: 29 см на 21 см. Рукапіс змяшчае 194 лісты аднабаковага тэкста, які выкананы на друкаванай машынцы. пераплёт чырвонага колеру.
Перададзены 03.09.2003 ганаровым старшынёй Савета ветэранаў 3-га ГСМК Арловым М.Р., гвардыі генерал-лейтэнантам у адстаўцы.
Фотаздымак Музырава Віктара Аляксандравіча, камандзіра танкавай роты 43-га гвардзейскага танкавага палка, гвардыі старшага лейтэнанта.Танк пад камандаваннем Музырава В.А. першым увайшоў у г.Смаргонь у дзень вызывлення, 4 ліпеня 1944 года (інв.№ 166).
Памер: 11 см на 7,5 см.
Фотаздымак экіпажа танка Музырава Віктара Аляксандравіча (інв.№ 166-1).
Памер: 11 см на 16,5 см.
Перададзены 10.10.1997 сакратаром Савета ветэранаў 3-га ГСМК Рудчанка Ю.І., палкоўнікам у адстаўцы.
Віншавальная паштоўка і тэлеграма артыста савецкага цырка Міхаіла Шуйдзіна. Міхаіл Іванавіч Шуйдзін у час Вялікай Айчыннай вайны - камандзір танкавага ўзвода 35-й гвардзейскай танкавай брыгады, гвардыі старшы лейтэнант, удзельнік вызвалення г. Смаргоні (інв.№ 165).
Памер паштоўкі: 10,5 см на 15 см.
Памер бланка тэлеграмы: 14, 5 см на 20,5 см.
Перададзены 10.10.1997 Мускай Т.К., кіраўніком клуба “Нашчадкі славы бацькоў”.
3-ці Гвардзейскі Сталінградскі механізаваны корпус
4 ліпеня 1944 года наш горад Смаргонь быў вызвалены ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. У баях за вызваленне горада прымаў удзел 3-ці Гвардзейскі Сталінградскі механізаваны корпус. Сувязі паміж ветэранамі корпуса і краязнаўцамі горада ўсталяваліся даўно, а ў 1980 годзе прадстаўнікі 3-га ГСМК упершыню наведалі гімназію (тады –СШ №4). З таго часу сустрэчы ветэранаў са школьнікамі і настаўнікамі сталі традыцыйнымі, а народны музей гімназіі папаўняецца экспанатамі. Цяпер у музеі гімназіі пра гісторыю корпуса расказвае асобная экспазіцыя, у якой змешчаны каштоўныя, рэдкія дакументы, фотаздымкі, успаміны, асабістыя рэчы ветэранаў корпуса…
Летапіс 3-га Гвардзейскага Сталінградскага механізаванага корпуса “Гвардейцы-сталинградцы в боях за Советскую Белоруссию” (інв.№ 1017).
Летапіс змяшчае 98 лістоў аднабаковага тэксту на друкаванай машынцы, якія сшыты ў папку. На першай старонцы летапісу размешчаны спіс членаў Савета ветэранаў корпуса з асабістымі подпісамі; на некаторых лістах - схемы, малюнкі, фотаздымкі.
Памер папкі: 51 см на 23 см.
Перададзены 16.03.2005 сакратаром Савета ветэранаў 3-га ГСМК Рудчанка Ю.І., палкоўнікам у адстаўцы.
Планшэт “Баявы шлях 3-га Гвардзейскага Сталінградскага механізаванага корпуса”, які вызваляў горад Смаргонь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў у ліпені 1944 года (інв.№ 1380).
Планшэт складаецца з трох, змацаваных паміж сабой, картонных лістоў памерам 40 см на 28 см кожны, на якіх схематычна прадстаўлены баявы шлях корпуса, размешчаны фотаздымкі і суправаджальны тэкст.
Перададзены 08.04.2017 Рудчанка Н.Ю., дачкой сакратара Савета ветэранаў 3-га ГСМК Рудчанка Ю.І.
Малюнкі ветэрана 3-га Гвардзейскага Сталінградскага механізаванага корпуса, удзельніка вызвалення горада Смаргоні, Паўла Іванавіча Сергіенка. Малюнкі адлюстроўваюць моманты баявых дзеянняў у час вызвалення горада (інв.№ 168).
Восем малюнкаў памерам 28 см на 40,5 см кожны выкананы алоўкам на ватмане і сшыты ў альбом. Малюнкі пажаўцелі ад часу.
Перададзены 10.11.1997 сакратаром Савета ветэранаў 3-га ГСМК Рудчанка Ю.І., палкоўнікам у адстаўцы.
Жыццё, якое абарвала куля…
Аляксандр Сцяпанавіч Іваноў - лейтэнант, старшы оперупаўнаважаны Смаргонскага РА МДБ .
А.С.Іваноў нарадзіўся 14 красавіка 1924 года ў в.Паруб’е Расонскага раёна Віцебскай вобласці.
У час Вялікай Айчыннай вайны з чэрвеня 1942 года быў байцом атрада асобага прызначэння “Баявы”, які ўдзельнічаў у баях і на тэрыторыі Смаргоншчыны.
Пасля заканчэння школы Наркамата Дзяржаўнай бяспекі БССР у г.Магілёў малодшы лейтэнант А.С.Іваноў у лістападзе 1945 года быў назначаны оперупаўнаважаным Смаргонскага раёна.
Узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі, медалём “Партызану Айчыннай вайны” 1-й ступені.
Загінуў у час ліквідацыі банды каля в. Войстам Смаргонскага раёна 3 жніўня 1950 года. А.С.Іваноў пахаваны ў гарадскім парку Смаргоні; яго імем названа вуліца горада У 1979 годзе піянерскай дружыне СШ №4 (цяпер- гімназія) прысвоена імя А.С.Іванова.
Компас А.С.Іванова, знойдзены на месцы яго гібелі, бліз вёскі Войстам Смаргонскага раёна (інв.№224).
Металічны корпус компаса мае дыяметр 5 см. Шкло замацавана з двух бакоў металічнымі скобамі; да ніжняй часткі корпуса прымацаваны два вушкі для раменьчыка.
Перададзены 08.04.1998 настаўніцай Ю.А. Шэміс.
Частка корпуса гадзінніка А.С.Іванова, знойдзеная на месцы яго гібелі, бліз вёскі Войстам Смаргонскага раёна ( інв.№225).
Металічны корпус гадзінніка з рухомым вушкам мае дыяметр 4,5 см.
Перададзены 08.04.1998 настаўніцай Ю.А. Шэміс.
Пісьмовы прыбор А.С.Іванова: чарнільніца ( інв.№226), ручка з пяром (інв.№227).
Шкляная чарнільніца з накрыўкай (памерамі 10,5 см на 8 см, вышынёй 3,5 см) мае паглыбленне для ручкі.
Драўляная фігурная ручка сіняга колеру даўжынёй 19 см з адтулінай для пяра. Пяро металічнае.
Перададзены 08.04.1998 настаўніцай Ю.А. Шэміс.
Камсамольскі білет А.С.Іванова № 15662725, выдадзены 4 студзеня 1945 года Магілёўскім гаркомам ЛКСМБ ( інв.№228).
Вокладка шэрага колеру і 4 лісты змацаваны металічнымі скобамі, іржавымі ад часу; да ніжняй вокладкі прыклеены дадатковы ліст з адзнакай уплаты членскіх узносаў за 1946 і 1947 гады.
Памер: 10 см на 7,5 см.
Перададзены 08.04.1998 настаўніцай Ю.А. Шэміс.
Скураная кабура карычневага колеру, прызначаная для адкрытага нашэння пісталета (інв.№ 238).
Належала лейтэнанту, старшаму оперупаўнаважанаму Смаргонскага РА МДБ Аляксандру Сцяпанавічу Іванову.
Перададзена 08.04.1998 настаўніцай Ю.А. Шэміс.
Узнагароды пераможцаў
Праз вялікія бітвы, нябачаныя ў гісторыі, ішоў народ да Перамогі. Легендарныя подзвігі герояў Радзіма з годнасцю ацэньвала: падчас вайны былі заснаваны баявыя ўзнагароды - 9 ордэнаў і 17 медалёў. Ордэны і медалі – гэта своеасаблівы помнік, які можа расказаць і пра падзею, і пра чалавека. У нашым музеі вы можаце ўбачыць багатую калекцыю баявых узнагарод, перададзеную Рагожыным Рудольфам Мітрафанавічам, палкоўнікам у адстаўцы, сынам капітана Рагожына Мітрафана Дзмітрыевіча, які загінуў пры вызваленні Беларусі. Асоба каштоўнымі экспанатамі з’яўляюцца ўзнагароды, якія перадалі ў музей самі ветэраны, члены іх сем’яў.
Медаль “Партызану Айчыннай вайны” ІІ ступені (інв.№ 1242).
Медаль круглы, дыяметр 32 мм, латунь.
Медаль з дапамогай вушка і кальца злучанаы з пяцівугольнай металічнай калодкай, якая абцягнута шаўковай муаравай стужкай шырынёй 24 мм.
Захаванасць добрая.
Перададзены 21.12.2009 Рагожыным Р.М., палкоўнікам у адстаўцы, членам Савета ветэранаў 3-га ГСМК ,г.Масква.
Медаль “За абарону Сталінграда” (інв.№ 1235).
Медалём узнагароджаны гвардыі старшы лейтэнант Рудчанка Юрый Іванавіч (Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 22 снежня 1942 года).
Медаль круглы, дыяметр 32 мм, латунь.
Медаль з дапамогай вушка і кальца злучанаы з пяцівугольнай металічнай калодкай, якая абцягнута шаўковай муаравай стужкай шырынёй 24 мм.
Захаванасць добрая.
Перададзены 06.10.2009 Рудчанка Ю.І., сакратаром Савета ветэранаў 3-га ГСМК, палкоўнікам у адстаўцы, г.Масква.
Медаль “За ўзяцце Берліна” (інв.№ 1248).
Медаль круглы, дыяметр 32 мм, латунь.
Медаль з дапамогай вушка і кальца злучанаы з пяцівугольнай металічнай калодкай, якая абцягнута шаўковай муаравай стужкай шырынёй 24 мм.
Захаванасць добрая.
Перададзены 21.12.2009 Рагожыным Р.М., палкоўнікам у адстаўцы, членам Савета ветэранаў 3-га ГСМК,г.Масква.
Медаль “За Перамогу над Германіяй ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.” і пасведчанне да яго (інв.№ 164). Медалём узнагароджаны Гулецкі Мікалай Міхайлавіч (Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 9 мая 1945 года).
Медаль круглы, дыяметр 32 мм, латунь.
Медаль з дапамогай вушка і кальца злучанаы з пяцівугольнай металічнай калодкай, якая абцягнута шаўковай муаравай стужкай шырынёй 24 мм.
Захаванасць добрая.
Перададзены 05.10.1997 Гулецкім М.М.
Падзяка краснаармейцу Смаленскаму Вікенцію Іосіфавічу “за прарыў абароны немцаў на подступах да Берліна” (загад Вярхоўнага Галоўнакамандуючага Маршала Савецкага Саюза таварыша Сталіна ад 23 красавіка 1945 г. №339) (інв.№157).
Памер:23,5 см на 17 см. Папера пашкоджана на згібах і па краях; пажаўцела ад часу.
Перададзена 28.09.1997 Смаленскім В.І.