У полымі Першай сусветнай
Першая сусветная вайна прыйшла на беларускую зямлю восенню 1915 года, і на доўгія 3 гады край быў падзелены франтавой мяжой. Тут адбывалася жорсткае супрацьстаянне паміж ваюючымі арміямі. Смаргонь была на Усходнім фронце адзіным горадам ад Балтыйскага да Чорнага мора, які ўвесь час вайны гераічна абараняла руская армія. Тады ж склалася пагаворка: «Кто под Сморгонью не бывал, тот войны не видал».
Чатырохгранны ігольчаты штык рускай 3-лінейнай (7,62-мм) вінтоўкі Мосіна абразца 1891 года (КП 34).
Штык служыў для паражэння праціўніка ў рукапашным баі, раны ад яго былі небяспечнымі і незагойнымі); ён мае чатырохграннае лязо з паглыбленнямі, трубку са ступеністым прарэзам і пружыннай зашчапкай для прымацавання штыка да ствала.
Штык знойдзены каля вёскі Хадакі Смаргонскага раёна, на месцы баёў часоў Першай сусветнай вайны.
Штык каразіраваны; адсутнічае пружынная зашчапкаа.
Перададзены 01.12.1996 Гваздовым Аляксандрам, вучнем гімназіі.
Каскі салдат нямецкай арміі (КП 244, КП 245).
Пяхотныя каскі - штальхельм - ( ням. Stahlhelm, стальны шлем) - для абароны галавы салдат нямецкай арміі пачалі масава выкарыстоўвацца з канца 1915 года, калі вайна набыла пазіцыйны (акопны) характар.
Знойдзены каля вёскі Святляны Смаргонскага раёна, дзе праходзіла лініяя фронту ў часы Першай сусветнай вайны.
Каскі пашкоджаны, маюцца ўмяціны і прабоіны; адсутнічаюць падшлемнік і падбародачны рамень.
Перададзены 20.04.1998 Мускай Т.К., настаўнікам гімназіі.
Фляга Расійскай Імператарскай арміі (КП 1183).
Цэльнаштампаваная ваданосная індывідуальная фляга з гумовым коркам; на гарлачку, з двух бакоў, маюцца клеймы.
Фляга ёмістасцю 0, 75 л каразіраваная, маюцца ўвагнутасці; на адным кляйме чытаецца: "... А.О. Варшава ", на другім - лічбы –“ ... 19".
Знойдзена ў вёсцы Міхневічы Смаргонскага раёна.
Перададзена 02.11.2007 Рогач Л.М., загадчыцай музея гімназіі.
Нямецкія шкляныя бутэлькі (КП 991, КП 1203).
Бутэлькі з цёмнага тоўстага шкла, з надпісам і фарфоравым коркам.
Знойдзены ў лесе каля вёскі Укропенка Смаргонскага раёна.
Перададзены 16.09.2004 і 16.04.2008 Міхалькевічам Яўгенам, вучнем гімназіі.
Ледаходы нямецкага салдата (КП 1340).
Ледаходы прымацоўваліся на зімовы абутак у час галалёду.
Знойдзены ў вёсцы Пераходы Смаргонскага раёна.
Перададзены 07.10.2015 Германам Ігарам, выпускніком гімназіі.
Нажніцы для пераразання калючага дроту (КП 1240 ).
Знойдзены ў вёсцы Кунава Смаргонскага раёна; моцна каразіраваны.
Даўжыня 36 см.
Перададзены 18.12.2009 Смяльцовым С.Б., жыхаром вёскі Міхневічы.
Калючым дротам была абазначана лінія фронту, якая амаль на тры гады падзяліла Смаргоншчыну; яна цягнулася па тэрыторыі баявых дзеянняў амаль 400 кіламетраў.
Калючы дрот знойдзены краязнаўцамі гімназіі ў час акцый, якія праводзіліся ў месцах ваенных дзеяннеў часоў Першай сусветнай вайны.
Пасведчанне аб пражыванні на акупіраванай тэрыторыі ( КП 1160).
Пасведчанне выдана Рогач Антаніне нямецкімі ўладамі 15.08.1917.
Пасведчанне складаецца з чатырох змацаваных паміж сабой лістоў памерамі 15 см на 9 см; тэкст на нямецкай мове чытаецца добра. Здымак і адна скрэпка адсутнічаюць.
Перададзена 28.01.2007 Гудцовай М.В., настаўніцай гімназіі.
Вялікая сапёрная лапата (КП 1337).
Вялікая сапёрная лапата выкарыстоўвалася салдатамі ў час ваенных дзеянняў для самаакапывання і іншых земляных работ.Мае стандартныя памеры - шырыня стальнога латка-20 см, вышыня-25 см, даўжыня да канца чаранка-110 см– таму можа выкарыстоўвацца як вымяральны інструмент.
Лапата заіржавелая, без чаранка, адсутнічаюць тры заклёпкі.
У пасляваенны час выкарыстоўвалася ў гаспадарцы Юшкевіч Ф.С. у вёсцы Карані Смаргонскага раёна.
Перададзена 02.06.2015 Захарчуком Кірылам, вучнем гімназіі, унукам Юшкевіч Ф.С.
Балон для захоўвання хімічнай зброі (КП 654).
Газавы балон са спецыяльнай “газавай арматурай” напаўняўся атручваючымі рэчывамі. Выкарыстоўваўся ў час ваенных дзеянняў на Смаргоншчыне і з нямецкага, і з рускага бакоў.
Знойдзены ў раёне вёскі Пераходы Смаргонскага раёна.
Перададзены 13.05.2002 Прыхачам У.У., дырэктарам гімназіі.
Фрагмент авіябомбы часоў Першай сусветнай вайны (КП 1062).
У ваенных дзеяннях на Заходнім фронце ў 1916 годзе прымалі ўдзел серыйныя шматматорныя бамбардзіроўшчыкі “Ілля Мурамец”. Паветраныя баі і бомбакіданні адбываліся і на Смаргроншчыне.
Фрагмент авіябомбы шырынёй 43 см, даўжынёй 150 см моцна каразіраваны; знойдзены ў раёне вёскі Суцькава.
Перадазены 11.10.2005 Лігута У.М., мясцовым краязнаўцам, палкоўнікам ў адстаўцы.
Нямецкі губны гармонік (КП 1405).
Губны гармонік складаецца з корпуса і металічных пласцін.
Корпус з адтулінамі збоку моцна пашкоджаны, каразіраваны,дрэва струхнела; на металічнай пласціне дрэнна чытаецца надпіс на нямецкай мове.
Памеры:даўжыня – 19 см, шырыня – 4 см, таўшчыня– 1,8 см.
Знойдзены ў Смаргоні.
Перададзены 02.06.2020 Прыхачам У.У., краязнаўцам, настаўнікам гімназіі.